Под слоганот „Години будни“ оваa година ги одбележуваме нашите долгогодишни соработки и остваруваме нови вмрежувања. Тоа е суштинската практика и значење на фестивалот за феминистичка култура и акција ПРВО ПА ЖЕНСКО, зашто само на тој начин заеднички дејствуваме за градење на заедници кои придвижуваат.
Слоганот на ППЖ оваа година освен што го отсликува нашето десетгодишно активно дејствување во културата и активизмот, исто така гради паралела и со феминистичкото и женско движење на овие простори години наназад. Колку што претставува одбележување на еден ретроспективен преглед во минатото, толку е и повик за нови борби, нови начини на отпор и борба против патријархалните норми, практики и тесниот светоглед - најчесто оправдани како „природниот ред на нештата“. Оваа година ПРВО ПА ЖЕНСКО потсетува на истрајноста на феминистичкото движење и ја потврдува неговата феминистичка визија за слобода и трансформирачка моќ за оние на маргините.
Јубилејното издание го поделивме на два дела: пролетно будење со богата говорна програма и на есен нудиме визуелна програма за сечии будни очи. Фокусот на првиот дел од фестивалот се хуморот и сатирата. Меги Хенефилд - универзитетска професорка (University of Minnesota), го крепи овогодинешниот фестивалски предзнак. „Не постои пожестоко политичко оружје од смеата“ вели таа во нејзиниот текст за клучната улога на комедијата во феминистичкото движење. Субјективната природа на хуморот и неговата зависност од општествениот контекст во којшто се случува, го прават исклучителна алатка за оние коишто сакаат да коментираат, интервенираат или укажат на извесна ситуација или состојба. Сета среќа(!), историски, како главни коментатори се јавуваат мажите. Ова главно произлегува од нивната општествена доминантност, за разлика од жените и останатите малцинства, кои се историски маргинализирани и во областа на комедијата. Ваквата несразмерна алокација на моќ подразбира и веќе утврдена јавна перцепција за тоа што е смешно, со кои ситуации се подбиваме и кои се исмеаните, а најчесто тоа се маргинализираните заедници.
Дискусијата околу хуморот во рамките на феминистичката борба не е ништо ново. Напротив, веќе со години наназад се зборува неспорната субверзивна моќ која се раѓа од феминистичката комедија. Настрана класичните концепти и модели на комедија, социјалните мрежи, особено ТикТок, пласираат нови и свежи начини на кои се исмева мизогината чума во кибер просторот. Оттука, потребата за да се прошири ваквата дебата на овој тип феминистичка критика се чини како логичен следен чекор во приказната за ПРВО ПА ЖЕНСКО.
Заради ова, фестивалот оваа година ја отвора темата хумор како феминистичко средство кое се испречува пред колоната мизогини и штетни стереотипизирања со патријархалниот хумор. Се потрудивме годинешната програма да ја отсликува ваквата заложба за окупирање на овој „машки клуб” и да ја преиспитаме функцијата на хуморот во општествени рамки, од гледиште на исмеаните.
Елена Петрова и Јана Коцевска
